Son illər bələdiyyələrlə davamlı metodoloji iş aparılaraq yerli (bələdiyyə) vergilərin uçotu, hesablanması, ödənilməsi işində səmərəliliyin artırılması ilə bağlı metodik vəsaitlər, tövsiyələr hazırlanıb bələdiyyələrə göndərilir, o cümlədən bələdiyyə üzvlərinə və qulluqçularına müvafiq təlimlər və seminarlar keçirilir.Görülən tədbirlərin nəticəsi olaraq bu sahədə müəyyən irəliləyişlərə, yerli büdcə gəlirlərinin artımına nail olunmuşdur.

Bütün bunlara baxmayaraq inzibati nəzarətin nəticələrinin təhlilləri göstərir ki, bu sahədə nöqsan və pozuntular hələ də davam etməkdədir.

Fiziki şəxslərin əmlak vergisi üzrə mülkiyyət, torpaq vergisi üzrə isə mülkiyyət və ya qanuni istifadə (icarə) hüququ olmadığı hallarda ayrı-ayrı şəxslərin vergi ödəyicisi kimi uçota götürülməsi hallarına yol verilir. Bu zaman bəzi hallarda məqsəd yalnız yerli büdcəyə vəsait cəlb  olunmasına nail olmaq deyil, həmçinin ayrı-ayrı şəxslərdə torpaq sahəsinə və ya əmlaka münasibətdə üstünlük və ya mülkiyyət hüququnun verilməsi təəsüratı yaratmaqdır.

Belə ki, inzibati nəzarət icraatı qaydasında müraciətlərin araşdırılması zamanı müəyyən edilmişdir ki, vətəndaşın zəbt edərək qanunsuz tikinti işləri apardığı dövlət mülkiyyətinə aid torpaq sahəsinə onun bağlılığı təəssüratını yaratmaq üçün bələdiyyənin aidiyyəti vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaş qanunsuz olaraq vergi ödəyicisi kimi uçota alınmış və bununla da qanunsuz tikinti aparan şəxsdə torpaq sahəsinə hansısa hüququnun olması təəssüratı formalaşdırılmasına cəhd edilmişdir.

Digər halda isə torpaq sahəsi üzərində vətəndaşın mülkiyyət hüququ dövlət qeydiyyatına alınaraq bu barədə onun hüquqların dövlət qeydiyyatı haqqında daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindən çıxarışının olmasına baxmayaraq həmin şəxsin həyat yoldaşı qeyd olunan torpaq sahəsinə görə bələdiyyədə vergi ödəyicisi kimi uçota alınmışdır.

Həmçinin son dövrlər vergilərin düzgün hesablanmaması barədə şikayətlərin də sayı artmaqdadır.

Qeyd olunur ki, müraciətlər araşdırılarkən əksər hallarda şikayətlərin əsaslı olduğu məlum olur.

Bir sıra hallarda vətəndaşların əmlaka mülkiyyət, torpaq sahəsinə isə mülkiyyət və ya istifadə (icarə) hüququ olmadan vergi ödəyicisi kimi uçota alınır, vergi hesablanaraq tədiyyə bildirişi göndərilir, hətta borca görə inzibati akt qəbul edilərək məcburi icraya yönəldilir.

Bəzi hallarda qanunvericiliyin tələblərinə zidd olaraq Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinə müraciət edərək zəruri məlumatları əldə etmək əvəzinə Mənzil İstismar Sahələrindən məlumatlar alınaraq şəxslər vergi uçotuna alınıb onlara vergi hesablanır. Həmin məlumatlar mülkiyyət sənədləri üzrə göstəricilərlə uyğunsuzluq təşkil etdiyindən vətəndaşlara qanunvericiliyə uyğun olmayan məbləğdə vergi hesablanır.

Bütün qeyd olunanlar bələdiyyələrin, onların vergi xidmətlərinin fəaliyyətində qanun pozuntularına yol verilməsi olmaqla yanaşı həm də vətəndaşların haqlı narazılığına səbəb olur.

 Bir daha bildirilir  ki, bələdiyyə büdcəsinin qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş mədaxil mənbələrindən olan əmlak və torpaq vergisinin bələdiyyə büdcəsinə ödənilməsi məqsədilə yerli vergi obyektlərinin uçotu, vergilərin düzgün hesablanması, bildirişlərin vaxtında və düzgün göndərilməsi, vergi borclarının yığılması istiqamətində qanunamüvafiq tədbirlərin görülməsi bələdiyyə fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindəndir.

Azərbaycan Respubikasının Vergi Məcəlləsinin 197.1.1-ci maddəsinə əsasən rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyətində olan və Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən tikililərin və ya onların hissələri vergi tutma obyekti sayılır.

Bu Məcəllənin 203-204-cü maddələrinə əsasən torpaq vergisi torpaq mülkiyyətçilərinin və ya torpaqdan icarə və ya digər əsaslarla istifadə edən şəxslərin təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrindən asılı olmayaraq torpaq sahəsinə görə hər il sabit tədiyə şəklində hesablanır. Rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslər, habelə rezident və qeyri-rezident müəssisələr torpaq sahələri barədə özlərinin mülkiyyət və istifadə hüquqlarını təsdiq edən sənədləri aldıqdan sonra fiziki şəxslər və bələdiyyə müəssisələri bələdiyyələrdə, digər müəssisələr isə vergi orqanında 1 ay ərzində uçota durmalıdırlar.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində mülkiyyətində və ya icarə və ya digər əsaslarla istifadəsində torpaq sahələri olan, o cümlədən dövlət və bələdiyyə mülkiyyətində olan torpaq sahələrini icarə və digər əsaslarla istifadə edən fiziki şəxslər və müəssisələr torpaq vergisinin ödəyiciləri sayılır.

“Yerli (bələdiyyə) vergilər və ödənişlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 5.3-cü maddəsinə əsasən bələdiyyələr vergitutma obyektlərinin müəyyən edilməsi məqsədi ilə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindən qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada məlumat ala bilərlər.

Yuxarıda göstərilənlərin nəzərə alınması və yerli vergi ödəyicilərinin uçota götürülməsi, vergilərin hesablanması, ödənilməsi işində qanunvericiliyin tələblərinə dönmədən əməl olunması bir daha  tövsiyə olunur.

 Bələdiyyələrlə iş mərkəzi