1999-cu ildən fəaliyyətə başlayan bələdiyyələr ölkəmizdə yerli özünüidarəetmənin əsas strukturlarından biri olsa da, bu günə qədər ciddi inkişaf yolu keçə bilməyib. Bələdiyyələrin əsas məqsədi yerli iqtisadiyyatı gücləndirmək, infrastruktur layihələrini həyata keçirmək, vətəndaşlara xidmət göstərmək və şəhərsalma prosesini effektiv idarə etmək olsa da, bir çox hallarda bu funksiyalar ya icra edilmir, ya da yalnız formal şəkildə həyata keçirilir.

Bələdiyyələr niyə inkişaf etməyib?

 1. Passiv və fəaliyyətsiz rəhbərlik – Bir çox bələdiyyə sədrləri kresloda oturub təkcə vergi toplamaqla kifayətlənir və real inkişaf layihələri üzərində işləmirlər. Halbuki, bələdiyyə rəhbəri icraçı yox, strateji idarəçi olmalıdır.

 2. Komanda işinin olmaması – Türkiyədə və digər inkişaf etmiş ölkələrdə bələdiyyələr güclü komanda ilə idarə olunur. Orada hər məsələ ilə sədr yox, müvafiq sahə üzrə peşəkarlar məşğul olur. Bizdə isə çox vaxt bələdiyyə sədrləri təkbaşına idarəçilik edir və ya qeyri-peşəkar insanlarla işləyir.

 3. Maliyyə mənbələrinin olmaması – Bələdiyyələr yalnız vergi və rüsumlardan gəlir əldə etməklə kifayətlənməməlidir. İnvestisiya cəlb etməli, yerli və beynəlxalq layihələrdən maliyyə almalı və öz gəlir mənbələrini genişləndirməlidirlər.

 4. Sosial şəbəkələrdən və ictimaiyyətlə ünsiyyətdən uzaq olmaları – Bir çox bələdiyyə sədrlərinin sosial mediada heç bir aktivliyi yoxdur. Onlar nə ictimaiyyətlə ünsiyyət qurur, nə hesabatlılıq göstərir, nə də görülən işləri vətəndaşlarla bölüşürlər. Bugünkü dövrdə bu, qəbulolunmazdır.

 5. Səlahiyyətlərin əlindən alınması – Nə qədər ki, bələdiyyələr passiv və fəaliyyətsiz olacaq, onların səlahiyyətləri bir-bir əllərindən alınacaq.

 •Artıq bəzi vergi ödənişləri bələdiyyələrin əlindən alınıb.

 •Torpaqlar üzərindəki səlahiyyətlər xeyli məhdudlaşdırılıb.

 •Əvvəllər bəzi sahələrdə verdikləri arayışlar da onların səlahiyyətindən çıxarılıb.

 •Zaman keçdikcə bələdiyyələr formal və lazımsız bir quruma çevriləcək.

Burada əsas məsuliyyət bələdiyyələrin və xüsusilə də sədrlərin üzərinə düşür. Əgər onlar passiv qalmağa davam edəcəklərsə, yaxın gələcəkdə heç bir funksiyası olmayan quruma çevriləcəklər.

Nə etmək lazımdır?

 1. Bələdiyyələr üçün güclü idarəetmə modeli qurulmalıdır.

 •Sədr təkbaşına yox, güclü bir komanda ilə işləməlidir.

 •Hər bir sahəyə cavabdeh olan peşəkar şəxslər olmalıdır: iqtisadçılar, hüquqşünaslar, layihə menecerləri və sosial media menecerləri.

 2. Bələdiyyələrin gəlir mənbələri artırılmalıdır.

 •Sahibkarlıq fəaliyyətləri üçün yeni imkanlar yaradılmalı, bələdiyyə torpaqları və mülkləri effektiv idarə edilməlidir.

 •Beynəlxalq və dövlət qrantları, investisiyalar cəlb edilməlidir.

 •Mehmanxana və turizm rüsumlarının şəffaf idarə olunması təmin edilməlidir.

 3. Bələdiyyələr ictimaiyyət qarşısında hesabat verməlidir.

 •Rəsmi sosial media hesabları aktiv olmalıdır.

 •Hər ay yerli əhali üçün açıq hesabat tədbirləri keçirilməlidir.

 •Elektron idarəetmə sistemləri tətbiq olunmalı, bələdiyyələrin fəaliyyəti real vaxt rejimində izlənilməlidir.

 4. Bələdiyyə rəhbərləri kabinetdən çıxmalı və sahədə işləməlidirlər.

 •Vətəndaşlarla daha sıx ünsiyyət qurulmalı, real problemləri yerində həll etmək üçün aktiv fəaliyyət göstərilməlidir.

 •Kresloda oturmaq yox, icmalarla birgə çalışmaq əsas hədəf olmalıdır.

Nəticə

Azərbaycanda bələdiyyələrin 25 ildən çoxdur ki, inkişaf etməməsinin səbəbi təkcə maliyyə və qanunvericilik məsələləri deyil. Əsas problem idarəçilik yanaşmasıdır. Əgər bələdiyyələr effektiv işləmək istəyirsə, onlar köhnə, passiv və fəaliyyətsiz idarəçilik modelindən çıxmalı və müasir yanaşmalara keçməlidirlər.

Bizə kresloda oturan sədr yox, sahədə işləyən, sistem quran və nəticə verən bələdiyyə rəhbərləri lazımdır. Əks halda, daha 15-20 il keçəcək və heç nə dəyişməyəcək.

İndi dəyişməyin vaxtıdır!

Tərlan İsmayılov

İsmayıllı bələdiyyəsinin üzvü