Ekoloji mühitin qorunmasında bələdiyyələrin iştirakı
Müasir dünyada ətraf mühit məsələləri, o cümlədən iqlim dəyişməsi
problemləri dünya birliyinin, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət mərkəzindədir.
Son zamanlar bu məsələlər daha da aktuallaşıb. Zəngin təbiətə malik Azərbaycan
dövləti də ekoloji problemlərin, xüsusilə sahə ilə bağlı hüquqi bazanın
yaradılmasını və onun daim təkmilləşdirilməsini diqqət mərkəzində saxlayır.
Ətraf mühitin çirklənməsinin minimuma endirilməsi, ekoloji vəziyyətin
yaxşılaşdırılması və mühafizəsi dövlətimizin ekoloji siyasətinin əsas istiqamətlərindəndir.
Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində yerli özünüidarəetmə
orqanları müvafiq qanunvericiliklə onlara verilmiş səlahiyyətləri həyata
keçirirlər.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 144-cü maddəsinin
birinci hissəsinin 9-cu bəndində ekologiya məsələləri ilə əlaqədar bələdiyyələrin
səlahiyyətləri də təsbit olunmuşdur. Belə ki, bu müddəada qeyd edilir ki, bələdiyyələr
öz ərazi hüdudlarında yerli ekoloji proqramların qəbul olunmasını və onların
icrasını təmin edir. Ekologiyanın qorunması dövlətin vəzifəsi olmaqla yanaşı, vətəndaşların
da borcudur. Sağlam mühitdə yaşamaq istəyi onun qorunması üçün bütün güc və
imkanların birləşdirilərək vahid məqsədə yönəldilməsini tələb edir. Yerli
özünüidarə orqanları da bu sahədə müəyyən hüquq və vəzifələr daşıyırlar.
"Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun
5-ci maddəsinə əsasən ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində yerli özünüidarəetmə
orqanları müvafiq qanunvericiliklə onlara verilmiş səlahiyyətləri həyata
keçirirlər.
"Bələdiyyələrin statusu haqqında" Azərbaycan
Respublikası Qanununun 6-cı maddəsinə görə, bələdiyyələr yerli ekoloji
proqramlar tərtib edə bilərlər. Bu proqramlarda məqsəd dövlətin həyata
keçirdiyi ekoloji proqramlarda nəzərdə tutulmayan və ya onlara əlave olaraq
yerli əhəmiyyətli ekoloji temizlik məsələlərinin həllinə yerli əhalinin
hamılıqla cəlb edilməsidir. Həmin proqramlara yerli şəraitdə mövcud olan
ekoloji tarazlığın qorunub saxlanılması, bələdiyyə ərazisinin yaşıllaşdırılması
və abadlaşdırılması, məişət tullantılarının yığılması, nəql edilməsi, zərərsizləşdirilməsi,
emalı və bu sahədə başqa məsələlərin həlli üçün tədbirlər görülməsi, suyun,
havanın, torpağın hər cür çirklənmədən qorunması, qonşu bələdiyyələrlə birgə
ekoloji tədbirlərin həyata keçirilməsi və yerli əhəmiyyətli digər tədbirlər
daxil edilə bilər. Bələdiyyələr dövlətin ekoloji proqramları ilə yerli ekoloji
proqramların əlaqələndirilməsinə, müəyyən hallarda birgə tədbirlərin həyata
keçirilməsinə yardım göstərirlər.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 21 aprel
2005-ci il tarixli, 74 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Şəhərlər və digər
yaşayış məntəqələri ərazisinin sanitariya qaydalarına, gigiyena və ekoloji
normativlərə uyğun olaraq təmizlənməsi, məişət tullantılarının müvəqqəti
saxlanılması, müntəzəm daşınması və zərərsizləşdirilməsi Qaydaları"nın
10.5-ci bəndinə görə, bələdiyyələr tərəfindən bələdiyyə torpaqlarının
tullantılarla çirklənmədən qorunması, əhali arasında yaşayış yerlərinin təmiz
saxlanılması qaydalarına riayət edilməsi barədə izahat işlərinin aparılması və
onların bu cür tədbirlərə cəlb edilməsi kimi işlərin həyata keçirilməsi nəzərdə
tutulmuşdur.
Ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılmasında
yaşıllıqların artırılması və qorunması da çox mühümdür. "Yaşıllıqların
mühafizəsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 8-ci maddəsində
yaşıllıqların mühafizəsi sahəsində bələdiyyələrin də vəzifələri müəyyən
edilmişdir. Həmin maddəyə görə, yaşıllıqların mühafizəsi sahəsində bələdiyyələrin
vəzifələri aşağıdakılardır:
-yaşıllıq ərazilərinin genişləndirilməsinə dair yerli
proqramlar və normativ xarakterli aktlar qəbul etmək;
-yaşıllıqların mühafizəsi ilə əlaqədar həyata keçirilən və
planlaşdırılan işlər və ərazilər barədə əhalini mütəmadi olaraq məlumatlandırmaq;
-mülkiyyətində olan torpaqlardakı yaşıllıqların uçotunu,
kadastrını və monitorinqini aparmaq;
-yaşıllıqların mühafizəsi məqsədi ilə bələdiyyə büdcəsindən
ayrılmış vəsaitin təyinatı üzrə istifadə olunmasına nəzarəti həyata keçirmək;
-müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (karantin tətbiq edilən və
xüsusi təhlükəli zərərli orqanizmlərə qarşı mübarizə tədbirlərinə münasibətdə
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi, digər hallarda isə
Azerbaycan Respublikasi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin elmi-praktiki dəstəyi ilə
yerli icra hakimiyyəti orqanları) ilə birlikdə bələdiyyə ərazisindəki
yaşıllıqlarda rast gəlinən xəstəlik və zərərvericilərə qarşı mübarizə aparmaq və
s.
Azərbaycan Respublikasında ətraf mühitin mühafizəsi ilə
bağlı və ya bu qəbildən olan tədbirləri özündə əks etdirən üzunmüddətli
proqramlardan biri də ölkə Prezidentinin 2016-cı il 6 dekabr tarixli 1138 nömrəli
Fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatı məhsullarının
istehsalına və emalina dair Strateji Yol Xəritəsidir. Burada ətraf mühitin
qorunması, təbii resursların mühafizəsi və təbii-iqlim amillərinin kənd təsərrüfatına
təsirlərinin idarə olunması sisteminin yaradılması nəzərdə tutmuşdur.
Strateji Yol Xəritəsinin Tədbirlər Planında bələdiyyələrin də
iştirakı nəzərdə tutulur. Belə ki, ekoloji təmiz məhsul istehsalının təşviqi
(7.4.2-ci bənd), ekoloji təmiz məhsul istehsal eden fermerlərin
formalaşdırılması (7.4.3-cü bənd), ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı məhsulları
bazarının inkişaf etdirilməsi (7.4.4-cü bənd) tədbirlərinin əsas icraçısı digər
dövlət orqanları olsalar da, bu tədbirlərin icrasında iştirak etmək bələdiyyələrə
də tövsiyə edilmişdir.
Bununla yanaşı, Strateji Yol Xəritəsində bələdiyyələrə
torpaqdan səmərəli istifadənin təmini və torpaqların rekultivasiyası üzrə tədbirlərin
həyata keçirilməsi (7.3.2- ci bənd) tövsiyə edilmişdir.
Bu baxımdan, qeyd olunmalıdır ki, "Torpaqların
münbitliyi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 8-ci maddəsində
torpaqların münbitliyinin təmin olunması sahəsində bələdiyyələrin aşağıdakı vəzifələri
göstərilir:
-torpaqların münbitliyinin təmin olunması sahəsində dövlət
siyasətinə əməl etmək;
-bələdiyyə mülkiyyətinə aid edilmiş torpaqların
münbitliyinin təmin olunması sahəsində qanunvericiliyə uyğun müvafiq qərarlar qəbul
etmək,
-torpaqların münbitliyinin bərpası, artırılması və mühafizəsi
sahəsində yerli proqramlar hazırlamaq, heyata keçirmək və icrasına nəzarət etmək;
-bələdiyyə mülkiyyətinə aid edilmiş torpaqların
münbitliyinin təmin olunması sahəsində qanunvericiliye uyğun müvafiq qərarlar qəbul
etmək:
-torpaqların münbitliyinin təmin olunması sahəsində dövlət
orqanları ve beynəlxalq təşkilatlar qarşısında müvafiq məsələlər qaldırmaq;
-yerli büdcələrin tərkibində torpaqların münbitliyinin təmin
olunması sahəsində xərclər müəyyənləşdirmək və onların maliyyələşdirilməsini həyata
keçirmək;
-öz əraziləri daxilində torpaq mülkiyyətçiləri, istifadəçiləri
və icarəçiləri tərəfindən torpaq sahələrində ətraf mühitə və başqalarının
torpaqlarına zərərli təsir göstərə bilən tədbirlərin məhdudlaşdırılmasını və
dayandırılmasını tələb etmək;
-öz səlahiyyətləri daxilində bələdiyyə torpaqlarının səmərəli
istifadəsinə və münbitliyinin mühafizəsinə nəzarət etmək;
-Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə onların səlahiyyətlərinə
aid edilmiş digər vəzifələri həyata keçirmək.
Sözügedən qanunlardan başqa bələdiyyələrin səlahiyyətləri
ayrıca maddələrlə Torpaq Məcəlləsində (maddə 8), "Ekoloji təhlükəsizlik
haqqında" (maddə 6), "Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri ve
obyektləri haqqında" (maddə 15), "Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi
haqqında" (maddə 6) və ətraf mühitə dair digər sahə qanunlarında verilir.
Dövlətimiz tərəfindən ekologiyanın qorunması və ətraf
mühitin sağlamlaşdırılması daim diqqətdə saxlanılmışdır. Bununla yanaşı bələdiyyələr
də öz ərazisində ekoloji problemləri öyrənməli və onların həlli üçün proqram qəbul
etməli, yerli büdcədə bu proqramın icrasına yönələcək xərcləri müəyyən etməlidir.
Qeyd olunanları nəzərə alaraq, bələdiyyələrə ətraf mühitin
qorunmasında aktiv iştirak etmələri və qanunla onların üzərinə qoyulmuş vəzifələri
düzgün icra etmələri tövsiyə edilmişdir.
Ekoloji mühitin qorunmasında Respublikamızda aparılan tədbirlərə
vətəndaşların, yerli əhəmiyyətli məsələləri müstəqil və sərbəst şəkildə həll
etmək hüququnu həyata keçirən və yerli əhalinin mənafeyi naminə Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyasına əsasən dövlət işlərinin bir hissəsini yerinə
yetirmək imkanına malik olan bələdiyyələrin dəstəyi ekoloji sahənin daha da
inkişafına müsbət təsir göstərəcəkdir.
Lənkəran
Regional Ədliyyə İdarəsinin
böyük məsləhətçisi
I dərəcəli ədliyyə qulluqçusu
Rəylər
0 Rəy