Müşahidələr göstərir ki, son illərdə bələdiyyələrin üzləşdiyi  problemlərin  bir qismi öz həllini tapmaqdadır. Bu gün Adminstrasiyanın bələdiyyələrlə iş sektorunun bir çox ciddi məsələlərin həllində öndə olması təqdirəlayiqdir. BAMS-ın Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin məlumat sisteminə qoşulması, o cümlədən BAMS-ın təkmilləşdirilməsi, BAMS-proqramında SMS xidmətinin yaradılması, habelə E-belediyye.az portalının istifadəyə verilməsi Adminstrasiyanın bələdiyyələrlə iş sektorunun təşkilatçılığı ilə həyata keçirilən  layihələrdəndir. Həqiqətən bu işdə sektorun addımları alqışalayiqdir. Bununla yanaşı unutmayaq ki, Ədliyyə Nazirliyinin Bələdiyyələrlə iş Baş idarəsi və  regional ədliyyə idarələri də bələdiyyələrin inkişafına, onların üzləşdiyi problemlərin həllinə hər daim ciddi şəkildə dəstək göstərirlər. Sektorun təşkilatçılığı ilə həyata keçirilən layihələrin icrasında ABMA-nın və "Bələdiyyələrə onlayn xidmət" mərkəzinin xüsusi rolu olması da danılmazdır.

Güman edirəm ki, bələdiyyələri bəzən problemlə üz-üzə qoyan Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti bələdiyyələrə xəritələrin verilməsini sonadək başa çatdırmış olsaydı, habelə sənədsiz əmlaklara çıxarışların verilməsini təmin etmiş olsaydı, üstəlik bələdiyyələr tərəfindən mülkiyyətə verilən torpaq sahələrinin sənədləşdirilməsində süründürməçiliyə yol verilməsəydi, xəritələrin natamam şəkildə hazırlanmasaydı, yəqin ki, bələdiyyələrin büdcə gəlirləri indikindən iki dəfə artıq olardı və nəticə etibarı ilə vətəndaş məmnunluğunun təmin edilməsinə daha geniş zəmin yaranmış olardı.

Ancaq bu gün diqqəti başqa bir məqama çəkmək istərdim. Etiraf edək ki, bir çox hallarda bələdiyyə qanunvericiliyində, habelə normativ-hüquqi sənədlərdə olan boşluqlar bələdiyyələrə əlavə problem yaratmaqdadır. Bəzi məqamlara toxunaq.

Bələdiyyənin büdcə təsnifatında sədrin ehtiyat fondunun olması həlli vacib məsələlərdəndir. Bu fond bələdiyyə tərəfindən fors-major hallarda maliyyə tələb edilən məsələlərə operativ reaksiya verilməsi məqsədi ilə təsis edilir. Təəssüf ki,  fors-major hallarda maliyyə tələb edilən məqamı bələdiyyə sədrləri yerindəcə həll edə bilmir.

İstər Ramazan, istərsə Novruz, istərsə də digər əlamətdar günlərdə şəhid, qazı və aztəminatlı ailələrə maddi dəstəyin göstərilməsində bələdiyyə maliyyə məsələsini birbaşa deyil, dolayisı ilə həll etmək məcburiyyətidədir. Qısası operativlik yoxdur.  Verilən maddi yardımların sənədləşdirilməsi bir çox hallarda öz mürəkkəbliyi ilə sədrlərə problem yaradır və çıxılmaz vəziyyətə salır.  

Yəni 100 nəfərə maddi yarddımın verilməsi nəzərdə tutulubsa və iclasda bu barədə qərar verilirsə, lakin sonradan bu rəqəm bir qədər artıbsa, artırılmış rəqəmə ayrılacaq vəsait büdcədən necə çıxarıla bilər və hansı formada sənədləşdirilə bilər. Mən hələ 100 nəfərə ayrılan vəsaitin hansı çətinliklərlə verildiyini və sənədləşdirildiyinin üstünə gəlmirəm.

Nəzərə alaq ki, bələdiyyə üzvlərinin hər gün bələdiyyənin inzibati binasına gəlib iclaslarda iştirak etmək şansları yoxdur. Üstəlik qanunla iclasın keçirilməsi on gün əvvəl elan edilməlidir.

Maddi yardımın göstərilməsi prosedurundakı çətinliklər hələ də öz həllini tapmayıb. Bu istiqamətdə ciddi problemlər təəssüf ki, qalmaqdadır.

Və yaxud başqa bir misal. Bu gün dünyasını dəyişmiş sahibsiz insanın dəfni bələdiyyənin üzərindədir. Lakin onun dəfni müəyyən maliyyə vəsaiti tələb edir. Bu gözlənilməz xərcin büdcədən operativ şəkildə çıxarılması mümkündürmü? Bu gün qanunvericiliyin tələblərinə riayət olunsa sənədləşdirmə minimum 10 gün çəkə bilər. Bəs onda dəfn prosesi on gün gözləməlidirmi?

Digər bir misal. Məhəllə üçün həyati təhlükə yaradan ağacın götürülməsində operaitvlik varmı? Sözsüz ki, bələdiyyə bu məsələni iclasa çıxarmaqla həll edə bilər. İclas isə, yuxarıda deyildiyi kimi, on gün əvvəl elan edilməlidir ki, üzvlərin hər birinin xəbəri olsun. Və ay ərzində bələdiyyə iclası bir, ya da iki dəfə keçirilə bilər. On gün əvvəl elan edilməli olan iclasda qərar qəbul edilməli, sonrakı beş gün ərzində müvafiq orqan baxıb rəy verməlidir. Bu şəkildə proses uzanır. Ağacın yaratdığı təhlükə isə hər dəqiqə artır.

Beləliklə, qanunvercilikdəki boşluqların aradan qaldırılmaması ucbatından bələdiyyə əziyyət çəkir, üstəlik də sakinlərdən daim neqativ fikirlərin eşidilməsi davam edir.

Suallar çoxdur. Və deyim ki, həlli yolları da var. Bir çox ölkələrdə ilin sonunda təsdiq edilən budcə layihəsində ayrıca şəkildə sədrin ehtiyat fondunun olması qanunla tənzimlənir və bu vəsait ümumi büdcə xərclərinin müəyyən bir hissəsini təşkil edir və limiti keçmir. Ehtiyat fonddan xərclənən hər bir maliyyə vəsaitində isə şəffaflıq təmin edilir. Və  bununla bağlı hesabatı isə birbaşa sədrin özü verir.

Digər boşluqların yaratdığı problemlərin də aradan qaldırılması mümkündür. Əgər mümkündürsə onda nəyi gösləyirik.

Prosesi ləngitməklə bütün hallarda bələdiyyələri müəyyən neqativ addımın atılmasına öz əlimizlə  sürükləyirik. Halbuki bu prosesin çox sadə şəkildə həlli mumkündur. Qalır qanunlardakı və normativ- hüquqi sənədlərdəki mövcud boşluqların aradan qaldırılması.

Hər halda ümid edək ki, bu problemlərdə öz həllini tezliklə tapacaq. Və bu yazıda qaldırılan məsələlərin həllində Milli Məclisin Regional Məsələlər Komitəsi də öz sözünü deyəcək.

Vüqar Tofiqli